Исландские сказки / Íslensk ævintýri - Вадим Грушевский

Systurnar létu nú í skarðið hjá drottningu hvolp einn sem þær útötuðu í blóði og sögðu síðan að drottning hefði átt hann. Konungur varð mjög hryggur við þessi tíðindi, en stillti þó harma sína.

Þannig fór í annað og þriðja sinn (так произошло и во второй, и в третий раз; þannig – так) sem hún átti barn (когда она родила ребёнка), og börnin lentu hjá hinum sama karli (а дети оказывались всё у того же человека); voru það tveir synir og ein dóttir (было их два сына и одна дочь).

Þannig fór í annað og þriðja sinn sem hún átti barn, og börnin lentu hjá hinum sama karli; voru það tveir synir og ein dóttir.

Karlinn lét gefa börnunum heiti (человек нарёк детей именами; heiti – имя; heita – зваться; hvað heitirðu? – как тебя зовут?) og kallaði eldri sveininn Vilhjálm (и назвал старшего мальчика Вилхьяулмом; sveinn – мальчик), en hinn Sigurð (а второго – Сигурдом). Nafn stúlkunnar (имя девочки) sem yngst var (которая младшей была) er óvíst (неизвестно).

Karlinn lét gefa börnunum heiti og kallaði eldri sveininn Vilhjálm, en hinn Sigurð. Nafn stúlkunnar sem yngst var er óvíst.

Þegar drottning hafði átt þriðja barnið (когда королева родила третьего ребёнка) varð konungur afar reiður (король очень рассердился; afar – очень; reiður – сердитый) og bauð að setja hana í hús nokkurt (и приказал посадить её в один: «некий» хлев; hús – дом; строение; помещение; овчарня; хлев для овец) hvar ljón var látið inni vera (куда льва запустили: «льву было позволено внутри находиться»; ljón – лев), en í stað þess að það rifi hana í sundur (но вместо того, чтобы разорвать её на клочки) þá gaf það henni ætíð (делился: «давал» он с ней едой; æti – корм; еда) af því sem því var fært til að éta (той, что ему на корм приносили; færa – приносить) svo hún tórði þarna hjá því (поэтому она /там при нём/ осталась в живых; tóra – оставаться в живых; существовать; прозябать) án þess nokkur þó vissi (без того, чтобы кто-то знал = и при этом никто не знал; án – без) að hún væri á lífi (что она жива).

Þegar drottning hafði átt þriðja barnið varð konungur afar reiður og bauð að setja hana í hús nokkurt hvar ljón var látið inni vera, en í stað þess að það rifi hana í sundur þá gaf það henni ætíð af því sem því var fært til að éta svo hún tórði þarna hjá því án þess nokkur þó vissi að hún væri á lífi.

Nú víkur sögunni til karlsins (теперь возвращается история к человеку; víkja – двигаться, перемещаться; отступать; отклоняться) sem fóstraði börnin (который детей на воспитание взял; fóstra – воспитывать). Hvern sem hann hitti (каждого, с кем он встречался) eða til hans kom (или кто к нему приходил) spurði hann (спрашивал он) hvert hann vissi ekkert um börn þessi (не знают ли они чего об этих детях), en allir luku upp sama munni (но все отвечали одно и то же: «открывали один и тот же рот»; ljúka upp e-u – открывать что-л.; munnur – рот) að þeir vissu ekkert (что ничего не знают).

Nú víkur sögunni til karlsins sem fóstraði börnin. Hvern sem hann hitti eða til hans kom spurði hann hvert hann vissi ekkert um börn þessi, en allir luku upp sama munni að þeir vissu ekkert.

Börnin uxu upp (дети выросли) og voru mjög efnileg (и были подающими большие надежды), en karlinn tók nú að gjörast mjög aldraður (а приёмный отец сильно постарел: «принялся делаться очень пожилым»; aldraður – старый). Réði hann þá börnunum til (наказал он тогда детям) að þau skyldu halda sama vana og hann hefði haft (что следует им, как делал он: «иметь такое же обыкновение, как было у него»; vani – привычка; обычай) að reyna til að komast eftir ætt sinni (пытаться узнать о своей родословной; komast eftir e-u – получить сведения о чём-л.; ætt – семья). Eftir þetta andaðist karlinn (после чего приёмный отец умер) og gjörðu börnin þá (и поступили дети так) eins og þeim hafði verið boðið (как им было велено; bjóða – приказывать; предлагать).

Börnin uxu upp og voru mjög efnileg, en karlinn tók nú að gjörast mjög aldraður. Réði hann þá börnunum til að þau skyldu halda sama vana og hann hefði haft að reyna til að komast eftir ætt sinni. Eftir þetta andaðist karlinn og gjörðu börnin þá eins og þeim hafði verið boðið.

Einhverju sinni kom til þeirra gamall maður (однажды пришёл к ним старик: «старый человек»). Fréttu þau hann hins sama og aðra (спросили они у него то же, что и у других); hann kvaðst sjálfur ekki geta sagt þeim neitt um það (от ответил, что сам им не может сказать ничего об этом), en gæti vísað þeim á þann (но может подсказать им /того/; vísa e-m á e-ð – указать кому-л. на что-л.) er það vissi (кто это знает; er – который; кто). Hann sagði (он сказал) að nokkurn veg þaðan í burt (что в некотором удалении оттуда = в одном месте) væri steinn einn stór (есть большой валун; steinn – камень) og upp á honum sæti fugl (а на нём сидит птица) sem bæði skildi (которая и понимает) og gæti talað mannamáli (и умеет говорить на человеческом языке; mannamál – человеческий язык; maður – человек; mál – язык; дар речи). Kvað hann þeim (сказал он им) mundi best að finna hann (что лучше бы найти её), en þar á væri nokkurt vandhæfi (но это непросто: «должны быть некоторые трудности»; vandhæfi – трудность) því margir hefðu þangað farið (потому что многие туда отправлялись), en enginn aftur komið (но никто не вернулся). Konungabörn sagði hann (королевские дети, сказал он) að hefðu viljað vita fyrir forlög sín (хотели узнать свою судьбу; vita e-ð fyrir – предвидеть что-л.; forlög – судьба; рок), en ekkert af þeim er komið hefði (но никто из тех, кто приходил) hefði haft það til að bera sem með þyrfti (не имел того терпения, которое было нужно; bera – выдерживать; терпеть; сносить).

Einhverju sinni kom til þeirra gamall maður. Fréttu þau hann hins sama og aðra; hann kvaðst sjálfur ekki geta sagt þeim neitt um það, en gæti vísað þeim á þann er það vissi. Hann sagði að nokkurn veg þaðan í burt væri steinn einn stór og upp á honum sæti fugl sem bæði skildi og gæti talað mannamáli. Kvað hann þeim mundi best að finna hann, en þar á væri nokkurt vandhæfi því margir hefðu þangað farið, en enginn aftur komið. Konungabörn sagði hann að hefðu viljað vita fyrir forlög sín, en ekkert af þeim er komið hefði hefði haft það til að bera sem með þyrfti.

Svo sagði hann stæði á (по его словам, дело за тем стало; standa á e-u – дело в том, что…; á hverju stendur nú? – в чём дело?) að sá sem upp vildi komast á steininn (что тот, кто намеревался добраться до камня) yrði að vera svo staðfastur (должен был быть таким упорным; staðfastur – постоянный; упорный; стойкий) að hann liti ekki aftur (чтобы не оглядываться назад; líta aftur – оглядываться назад) hvað sem hann heyrði (что бы он ни услышал) því hver sem það gjörði (ведь кто так делал) yrði að steini (превращался в камень) og allt það er þeir hefðu meðferðis (вместе со всем тем, что при них было; meðferðis – при себе; með – с; fara – ехать). Þessa stillingu (этой стойкости; stilling – успокаивание; обуздание; настройка; установка) kvað hann (по его словам: «молвил он») að hefði vantað hjá öllum (им всем и не хватало; vanta – не иметься), en væri hún (а была б она), þá gæti hver og einn upp komist (тогда мог бы каждый туда добраться).

Svo sagði hann stæði á að sá sem upp vildi komast á steininn yrði að vera svo staðfastur að hann liti ekki aftur hvað sem hann heyrði því hver sem það gjörði yrði að steini og allt það er þeir hefðu meðferðis. Þessa stillingu kvað hann að hefði vantað hjá öllum, en væri hún, þá gæti hver og einn upp komist.

Ef nú einhver kæmist upp (если же кто-то доберётся) sagði hann (сказал он) að sá gæti lífgað hitt allt (то сможет оживить и всех других; lífga – оживлять) því á klettinum uppi (поскольку на утёсе; klettur – утёс; скала) væri pollur einn (есть лужа) og lok yfir (а на ней крышка), á hverju fuglinn sæti (на которой птица сидит); leyfði fuglinn hverjum sem til hans kæmist (позволит птица тому, кто к ней придёт; leyfa – позволять) að taka af vatninu (набрать воды) og dreifa því yfir þá (и попрыскать ей тех; dreifa – рассеивать; разбрасывать; распылять) sem að steinum hefðu orðið (кто в камень превратился), og við það lifnuðu þeir aftur (и при этом оживут они) og yrðu eins og þeir áður voru (и станут такими, как раньше).

Ef nú einhver kæmist upp sagði hann að sá gæti lífgað hitt allt því á klettinum uppi væri pollur einn og lok yfir, á hverju fuglinn sæti; leyfði fuglinn hverjum sem til hans kæmist að taka af vatninu og dreifa því yfir þá sem að steinum hefðu orðið, og við það lifnuðu þeir aftur og yrðu eins og þeir áður voru.

Þetta virtist börnunum ekki mikil þraut (это не показалось детям такой уж трудной задачей; virðast – казаться; представляться; þraut – испытание; трудная задача), létu þó bræðurnir drjúgmannlegast (набрались тогда братья решимости: «/стали/ действовать братья очень уверенно»; láta – действовать; вести себя; drjúg/mann/legur – самоуверенный; drjúgur – прочный; солидный), og þökkuðu þau karli fyrir sögu sína (и поблагодарили старика за его рассказ). Litlu þar á eftir (немного спустя) leggur eldri bróðirinn Vilhjálmur á stað (отправляется старший брат Вилхьяульм в дорогу; leggja á stað – отправляться в путь), en segir svo bróður sínum (и говорит брату своему) að ef þrír blóðdropar komi á hnífinn hans (что если три капли крови появятся на его ноже; blóðdropi – капля крови; blóð – кровь; dropi – капля) þegar hann borði einhvern tíma (когда он будет кушать /однажды/) þá megi hann koma (тогда должно и ему отправляться; mega – должен), því þá hafi farið fyrir sér (поскольку значит, что и с ним, старшим братом, произошло /то же/) sem hinum öðrum (что и с другими).

Þetta virtist börnunum ekki mikil þraut, létu þó bræðurnir drjúgmannlegast, og þökkuðu þau karli fyrir sögu sína. Litlu þar á eftir leggur eldri bróðirinn Vilhjálmur á stað, en segir svo bróður sínum að ef þrír blóðdropar komi á hnífinn hans þegar hann borði einhvern tíma þá megi hann koma, því þá hafi farið fyrir sér sem hinum öðrum.